Brak współżycia małżeńskiego jako przesłanka przypisania małżonkowi winy w rozpadzie pożycia

 

Nieporozumienia w małżeństwie a rozwód – gdy problemem staje się brak bliskości

Kiedy Sąd bada, dlaczego związek się rozpadł?

Gdy małżonkowie decydują się na rozwód, sąd zawsze sprawdza, kto ponosi winę za rozpad małżeństwa – chyba że obie strony zgodnie zawnioskują o rozwód bez orzekania o winie.

Przy ocenie winy sąd analizuje różne elementy wspólnego życia, m.in.: więź emocjonalną, opiekę nad sobą nawzajem, bliskość fizyczną (seksualną) oraz ogólne funkcjonowanie małżeństwa. Brak jednego lub kilku z tych elementów – lub naruszenie ich – może prowadzić do całkowitego rozpadu związku.

Gdy problemem jest życie intymne

Jednym z częstszych, choć rzadziej omawianych publicznie powodów rozpadu małżeństwa, są nieporozumienia seksualne. Choć temat bywa wstydliwy, jego znaczenie w sprawach rozwodowych jest bardzo realne.

Różnice temperamentu i brak satysfakcji

Wspólne życie seksualne jest częścią małżeństwa. Kiedy między partnerami dochodzi do napięć, braku porozumienia, jednostronnych żądań albo odmowy bliskości, może to prowadzić do emocjonalnego oddalenia.

Częste powody konfliktów to:

• różnice w potrzebach seksualnych,

• monotonia w pożyciu,

• brak satysfakcji (np. brak orgazmu),

• różnice oczekiwań co do form współżycia.

Nietypowe preferencje a zgoda drugiego małżonka

Zdarza się, że jeden z małżonków ujawnia nietypowe potrzeby seksualne, na które druga strona początkowo przystaje, ale z czasem wycofuje swoją zgodę. W takich przypadkach sądy nie uznają winy osoby, która odmówiła dalszego udziału w nieakceptowanych dla niej praktykach – nawet jeśli przyczyniło się to do rozpadu pożycia.

Prawo chroni integralność seksualną każdej osoby – także w małżeństwie. Małżonek nie traci prawa do decydowania o swoim ciele tylko dlatego, że pozostaje w związku.

Brak seksu a rozwód – kiedy sąd przypisze winę?

Sama odmowa współżycia może – ale nie zawsze musi – być uznana za przyczynę rozwodu. Kluczowy jest kontekst sytuacji:

• Jeśli małżonek świadomie i bez powodu odmawia bliskości przez długi czas – sąd może uznać to za naruszenie obowiązków małżeńskich.

• Ale jeśli odmowa wynika z choroby, przemocy domowej, znęcania się albo poważnych trudności emocjonalnych – nie będzie uznana za zawinioną.

Prawo  nie wymaga zachowań, które są niemożliwe fizycznie czy psychicznie. Jeśli ktoś np. cierpi na schorzenie, które uniemożliwia współżycie i nie ma realnej możliwości leczenia, nie można przypisać mu winy za rozkład małżeństwa.

Niedobór seksualny i różnice charakterów

Problemy w sferze intymnej mogą wynikać też z innych przyczyn, takich jak:

• różnica wieku między małżonkami,

• impotencja lub bezpłodność (jeśli nie jest zawiniona),

• orientacja homoseksualna, która ujawnia się po zawarciu związku,

• różnice charakteru i podejścia do życia.

Sąd każdorazowo bada, czy dana sytuacja była zawiniona czy niezawiniona, i na tej podstawie podejmuje decyzję.

---

Podsumowanie: seks, bliskość i odpowiedzialność w małżeństwie

Związek to nie tylko formalność – to więź, która opiera się m.in. na emocjach, trosce, współpracy i bliskości. Jeśli którejś z tych rzeczy brakuje, a druga strona nie chce współpracować albo świadomie zaniedbuje związek, może to być powód do rozwodu z orzeczeniem o winie.

Szczególnie trudne są sprawy, w których problem dotyczy życia seksualnego – bo tam potrzeba delikatności i znajomości prawa. Dlatego warto w takich sytuacjach skonsultować się z prawnikiem.

---

Potrzebujesz pomocy w sprawie rozwodowej?

Jeśli masz wątpliwości, czy Twoja sytuacja uzasadnia rozwód z orzeczeniem o winie – skontaktuj się z nami. Pomożemy Ci zrozumieć, jakie masz prawa i jak najlepiej zadbać o swoją przyszłość.

Pomoc prawna w sprawach o rozwód

Kancelaria Adwokacka LEXTA adwokata Grzegorza Sarzyńskiego specjalizuje się w sprawach z zakresu prawa rodzinnego, w tym:

• postępowania o rozdzielność majątkową z datą wsteczną,

• sprawy rozwodowe,

📍 Tarnobrzeg, ul. gen. Władysława Sikorskiego 2
📍 Nowa Dęba, ul. Długa 26
📧 grzegorz.sarzynski@adwokatura.pl
🌐 www.lexta.pl
📞 tel. 880 990 002

Zapraszamy do kontaktu – oferujemy profesjonalną i skuteczną pomoc w sprawach rodzinnych i majątkowych.

 

Rozwód z winy małżonka – uzależnienie jako przyczyna rozpadu małżeństwa

 

Kiedy sąd orzeka o winie w rozwodzie?

Zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, sąd zawsze ustala winę, gdy rozpatruje sprawę o rozwód – chyba że oboje małżonkowie zgodnie wniosą, by sąd tego nie robił. Wtedy rozwód następuje bez orzekania o winie, co ma znaczenie m.in. przy ewentualnych roszczeniach alimentacyjnych.

W przeciwnym razie sąd musi ustalić, czy winę za rozpad małżeństwa ponosi jeden z małżonków, oboje, czy żaden z nich.

Uzależnienie jako częsta przyczyna rozwodu

W praktyce naszej kancelarii jedną z najczęstszych przyczyn rozwodu, o których mówią klienci, są różne formy uzależnień. Najczęściej chodzi o alkoholizm, ale coraz częściej spotykamy też osoby, których związek rozpadł się przez uzależnienie od Internetu albo gier komputerowych.

Alkoholizm a rozpad małżeństwa

Nadużywanie alkoholu bardzo często prowadzi do tego, że małżonek uzależniony zaniedbuje rodzinę, pracę i dom, staje się agresywny, nieobecny emocjonalnie, a niekiedy także fizycznie. Często pojawiają się wyzwiska, brak szacunku, pogarda dla partnera czy jego rodziny.

W takich sprawach sąd może orzec o wyłącznej winie osoby uzależnionej, uznając, że to właśnie jej zachowanie doprowadziło do rozpadu związku. Sądy podkreślają, że nie można oczekiwać od drugiego małżonka życia w takiej sytuacji, zwłaszcza jeśli są dzieci.

Uzależnienie od Internetu lub gier komputerowych

Choć rzadziej pojawia się w orzeczeniach sądów, uzależnienie od Internetu lub gier komputerowych staje się coraz bardziej powszechnym problemem. Polega ono na tym, że jedna ze stron całkowicie pochłania się wirtualnym światem, ignorując drugiego małżonka i codzienne życie rodzinne.

Typowy obraz: po powrocie z pracy (o ile w ogóle jeszcze pracuje) małżonek zasiada do komputera i spędza przed nim całe wieczory i noce. Taki stan rzeczy niszczy więź między partnerami, często prowadząc do samotności i emocjonalnej izolacji drugiej strony.

Uzależnienie od Internetu może także prowadzić do braku życia seksualnego, ponieważ uzależniony partner coraz częściej zaspokaja swoje potrzeby w sieci.

Czy uzależnienie to podstawa do orzeczenia winy?

Tak – jeżeli druga strona wykaże, że uzależnienie małżonka doprowadziło do całkowitego rozpadu związku, sąd może orzec, że ponosi on wyłączną winę za rozpad pożycia. Kluczowe są tutaj dowody – zeznania świadków, dokumentacja medyczna, screeny, nagrania, korespondencja.

---

Podsumowanie: rozwód z powodu uzależnienia

Uzależnienie – czy to od alkoholu, czy od Internetu – może być podstawą do rozwodu z orzeczeniem o winie. Dla wielu osób ustalenie winy ma znaczenie nie tylko symboliczne, ale też praktyczne – np. przy alimentach czy podziale majątku.

---

Potrzebujesz pomocy w sprawie rozwodu?

Jeśli Twój związek rozpadł się przez uzależnienie drugiego małżonka, warto skonsultować się z prawnikiem. Nasza kancelaria pomaga w sprawach rozwodowych, także tych trudnych – z orzekaniem o winie, w których problemem jest uzależnienie i jego wpływ na życie rodzinne.

Pomoc prawna w sprawach o rozwód

Kancelaria Adwokacka LEXTA adwokata Grzegorza Sarzyńskiego specjalizuje się w sprawach z zakresu prawa rodzinnego, w tym:

• postępowania o rozdzielność majątkową z datą wsteczną,

• sprawy rozwodowe,

• ochrona majątku małżonka przed długami współmałżonka,

• reprezentacja w negocjacjach i przed sądem.

📍 Tarnobrzeg, ul. gen. Władysława Sikorskiego 2
📍 Nowa Dęba, ul. Długa 26
📧 grzegorz.sarzynski@adwokatura.pl
🌐 www.lexta.pl
📞 tel. 880 990 002

Zapraszamy do kontaktu – oferujemy profesjonalną i skuteczną pomoc w sprawach rodzinnych i majątkowych.

Przebaczenie w małżeństwie a rozwód – co mówi prawo?

 

Przebaczenie w małżeństwie a rozwód – co mówi prawo?

Przebaczenie w małżeństwie to złożony problem zarówno emocjonalny, jak i prawny. W kontekście rozwodu przebaczenie może mieć istotne znaczenie, choć nie zawsze jest decydujące dla sądu. Jakie skutki prawne może wywołać przebaczenie współmałżonkowi? Czy wybaczenie zdrady albo przemocy zamyka drogę do rozwodu?

Przebaczenie a rozwód na podstawie rozkładu pożycia

W polskim prawie rozwodowym obowiązującym obecnie, rozwód może być orzeczony tylko w przypadku zupełnego i trwałego rozkładu pożycia (art. 56 § 1 KRO). W takim modelu przebaczenie nie jest zdarzeniem prawnym, ale może stanowić dowód istnienia więzi między małżonkami – emocjonalnej, fizycznej lub gospodarczej. Jeśli więc jeden z małżonków wybaczył, może to sugerować, że rozkład pożycia nie jest jeszcze zupełny.

Przebaczenie a wina za rozkład pożycia

Przebaczenie ma znaczenie również przy ustalaniu winy za rozkład pożycia. Jeśli małżonek szczerze wybaczył drugiemu wcześniejsze przewinienia (np. zdradę, agresję), sąd może uznać, że doszło do przerwania związku przyczynowego między tym zachowaniem a rozpadem małżeństwa. Co ważne, przebaczenie może być wyrażone w sposób dorozumiany (np. przez kontynuowanie wspólnego życia z utrzymaniem wszystkich więzi). Co ważne jednak  "fakt utrzymywania przez małżonków po rozłamie małżeństwa stosunków towarzyskich i udzielania sobie pomocy materialnej nie świadczy, samo przez się, o przebaczeniu" (tak orz. SN z 21.1.1950 r., WaC 255/49, DPP 1950, Nr 5, s. 51). Zgodzić się należy z tym poglądem, bo więzi małżeńskie to coś znacznie więcej niż tylko życzliwość małżonków wobec siebie, kontakt i pomoc.

Przebaczenie a pojednanie

Warto odróżnić przebaczenie od pojednania. Przebaczenie to akt jednostronny, natomiast pojednanie wymaga woli obu stron do odbudowy relacji. Pojednanie może chwilowo przywrócić pożycie, ale nie zawsze skutkuje trwałym powrotem do normalnego życia małżeńskiego.

Przebaczenie "niepełne" lub cofnięte

Sąd Najwyższy stwierdził, że kodeks rodzinny i opiekuńczy "Kodeks rodzinny nie nadaje faktowi przebaczenia charakteru okoliczności wyłączającej możność powoływania się na cudzołóstwo jako na przyczynę rozkładu pożycia małżeńskiego, jeżeli rzeczywiście przyczyniło się ono do tego rozkładu" (Sąd Najwyższy - Izba Cywilna - wyrok z dnia 20 stycznia 1954 r. I C 539/53)

Może się bowiem zdarzyć, że małżonek wybaczył drugiemu małżonkowi i podjął z nim współżycie małżeńskie, ale ta wspaniałomyślność przerasta jego możliwości psychiczne bo wyrządzona mu krzywda była tak wielka. Zmiana stanowiska i "cofnięcie przebaczenia" pokazuje wtedy, że czyn który został wcześniej niby wybaczony stanowi jednak przyczynę zupełnego i trwałego rozkładu pożycia małżeńskiego.

Wnioski

Choć przebaczenie nie wyklucza rozwodu, może wpływać na jego ocenę przez sąd – zarówno w zakresie istnienia rozkładu pożycia, jak i ustalenia winy. Każda sprawa rozwodowa wymaga indywidualnej analizy, a przebaczenie, choć nieformalnie, może mieć realny wpływ na jej wynik.

W razie problemów rodzinnych, trudności w małżeństwie czy potrzeby wszczęcia sprawy o rozwód – zarówno z orzekaniem, jak i bez orzekania o winie – warto skorzystać z profesjonalnej pomocy prawnej. LEXTA Kancelaria Adwokacka świadczy kompleksową pomoc w sprawach rodzinnych, w tym w zakresie rozwodów, alimentów, separacji czy kontaktów z dziećmi. Zapraszamy do naszych biur w Tarnobrzegu przy ul. Sikorskiego 2 oraz w Nowej Dębie przy ul. Długiej 26.
Więcej informacji: www.lexta.pl
Kontakt telefoniczny: 880 990 002.

Co to jest wina w rozpadzie pożycia małżeńskiego? Jakie są kryteria oceny tej winy?

Czym jest wina w rozpadzie pożycia małżeńskiego?

Wina w rozpadzie pożycia małżeńskiego to pojęcie kluczowe dla prawa rodzinnego, zwłaszcza w kontekście rozwodu. Jej znaczenie różni się jednak od winy znanej z prawa karnego czy cywilnego, co wynika z odmiennych funkcji i konstrukcji tych gałęzi prawa. W praktyce rozwodowej wina oznacza negatywną ocenę zachowań jednego lub obojga małżonków, które przyczyniły się do zupełnego i trwałego rozkładu pożycia.

Wina jako przesłanka rozwodu

Zgodnie z art. 56 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, rozwód może zostać orzeczony, gdy nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. Sąd może orzec rozwód z winy jednego małżonka, obojga lub bez orzekania o winie. Ocena winy odbywa się jednak nie w odniesieniu do jednego konkretnego czynu, lecz jako wynik analizy całego procesu dezintegracji związku.

Wina a prawo cywilne i karne

Choć w doktrynie pojawiały się postulaty utożsamienia winy rozwodowej z winą cywilną (np. w ramach odpowiedzialności deliktowej z art. 415 KC), nie sposób zastosować jednolitej definicji. W prawie cywilnym czy karnym chodzi zwykle o ocenę pojedynczego czynu. Tymczasem w prawie rodzinnym chodzi o długotrwały proces – splot wielu działań, zaniechań, reakcji obojga małżonków.

Charakter winy w prawie rodzinnym

Wina w rozkładzie pożycia ma charakter interdyscyplinarny, łącząc elementy moralne, prawne i społeczne. Sąd, analizując okoliczności rozkładu pożycia, bada przyczyny jego wystąpienia, rolę każdego z małżonków oraz ich wzajemne relacje. W tym kontekście możliwe są różne konfiguracje – winę może ponosić jeden z małżonków, oboje lub żaden z nich.

Wina jako ocena moralno-prawna

Pojęcie winy rozwodowej opiera się na indywidualnej i subiektywnej ocenie zachowania małżonków. Uwzględnia się przy tym takie czynniki jak wiek, osobowość, sytuacja życiowa i intencje. W większym stopniu niż w prawie cywilnym czy karnym, akcentowana jest tu funkcja prewencyjna i kompensacyjna – zapewnienie poczucia sprawiedliwości i zadośćuczynienia dla małżonka pokrzywdzonego. 

Pomoc prawna w sprawach o rozwód

Kancelaria Adwokacka LEXTA adwokata Grzegorza Sarzyńskiego specjalizuje się w sprawach z zakresu prawa rodzinnego, w tym:

• postępowania o rozdzielność majątkową z datą wsteczną,

• sprawy rozwodowe (z orzekaniem o winie, bez orzekania o winie)

• reprezentacja w negocjacjach i przed sądem.

📍 Tarnobrzeg, ul. gen. Władysława Sikorskiego 2
📍 Nowa Dęba, ul. Długa 26
📧 grzegorz.sarzynski@adwokatura.pl
🌐 www.lexta.pl
📞 tel. 880 990 002

śmierć dłużnika alimentacyjnego a dziedziczenie długów alimentacyjnych

 

Śmierć a obowiązek alimentacyjny – co się dzieje z alimentami po zgonie zobowiązanego lub uprawnionego?

W skrócie:

-alimenty należne do dnia śmierci osoby zobowiązanej podlegają dziedziczeniu,

-alimenty od dnia śmierci nie przechodzą na spadkobierców.

Na wstępie przytoczmy literalne brzmienie przepisu:

Kodeks rodzinny i opiekuńczy – art. 139
Obowiązek alimentacyjny nie przechodzi na spadkobierców zobowiązanego.

---

Śmierć zobowiązanego a obowiązek alimentacyjny

Z chwilą śmierci osoby zobowiązanej do alimentów wygasa obowiązek alimentacyjny, co wynika bezpośrednio z osobistego charakteru tego zobowiązania. Zarówno obowiązek alimentacyjny, jak i odpowiadające mu prawo do alimentów nie podlegają dziedziczeniu (art. 922 § 2 KC). Innymi słowy – alimenty nie „przechodzą” na spadkobierców, a sam fakt dziedziczenia nie czyni ich automatycznie zobowiązanymi do alimentacji.

Dziedziczenie zaległych rat alimentacyjnych

Mimo wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego, spadkobiercy zobowiązanego mogą być odpowiedzialni za uregulowanie rat alimentacyjnych, które stały się wymagalne za życia zobowiązanego i zostały prawomocnie zasądzone. Takie zaległości alimentacyjne traktowane są jako długi spadkowe (art. 922 § 1 KC), a ich zaspokojenie jest obowiązkiem spadkobierców – w granicach odpowiedzialności za długi spadkowe.

Sąd Najwyższy w uchwale z 15 lipca 1965 r. (III CO 36/65, OSNC 1966, Nr 3, poz. 37) potwierdził, że:

„Raty alimentacyjne, które stały się wymagalne za życia uprawnionego i które zostały prawomocnie zasądzone, należą do spadku po uprawnionym. ”

Analogiczne stanowisko zaprezentowano w uchwale z 24 lutego 2011 r. (III CZP 134/10, OSNC 2011, Nr 11, poz. 118).

Co z klauzulą wykonalności?

Po śmierci zobowiązanego tytuł egzekucyjny wydany za jego życia nie może zostać opatrzony klauzulą wykonalności przeciwko jego spadkobiercom za okres po jego śmierci. Stanowi o tym art. 788 § 1 KPC. Klauzulę można nadać jedynie w zakresie rat alimentacyjnych, które były wymagalne i należne za życia zobowiązanego.

Śmierć uprawnionego do alimentów

Podobnie jak obowiązek alimentacyjny, również prawo do alimentów wygasa z chwilą śmierci uprawnionego. Alimenty służą bowiem zaspokajaniu bieżących potrzeb osoby uprawnionej – śmierć tej osoby sprawia, że potrzeby te przestają istnieć. Jednak raty alimentacyjne, które stały się wymagalne i zostały prawomocnie zasądzone za życia uprawnionego, również wchodzą do spadku po nim jako wierzytelności.

W tym kontekście warto zacytować orzeczenie Sądu Najwyższego z 24 września 1960 r. (I CR 447/60, OSNCK 1961, Nr 4, poz. 114):

„Swoistość roszczeń majątkowych (...)jeśli chodzi o alimenty na przyszłość, tj. po dacie śmierci pozwanego, wymaga poza tym uwzględnienia, że obowiązek alimentacyjny ze względu na swój charakter czysto osobisty nie obciąża masy spadkowej (art. 1 § 2 pr. spadk.) i nie przechodzi na spadkobierców poza należnościami, które stały się wymagalne przed śmiercią spadkodawcy”

Alimenty a obowiązek dalszej kolejności

Po śmierci zobowiązanego do alimentów możliwe jest ustalenie nowego obowiązku alimentacyjnego – na rzecz osoby wcześniej uprawnionej, ale wobec nowego zobowiązanego. Nie jest to jednak przejęcie obowiązku alimentacyjnego w drodze dziedziczenia, lecz realizacja zasady odpowiedzialności osób zobowiązanych w dalszej kolejności – zgodnie z przepisami art. 132 i nast. KRO.

Alimenty a renta z art. 446 § 2 KC

Warto zaznaczyć, że renta z tytułu śmierci osoby bliskiej (np. utrata jedynego żywiciela rodziny) zasądzona na podstawie art. 446 § 2 KC nie jest tożsama ze świadczeniem alimentacyjnym – a co za tym idzie, inne są też zasady jej przyznawania. W wyroku z 16 maja 2008 r. (III CSK 386/07, Legalis) Sąd Najwyższy wskazał, że:

„Wysokość renty obliczona stosownie do potrzeb uprawnionego oraz do możliwości zarobkowych i majątkowych zmarłego może być wyższa niż świadczenie alimentacyjne ustalone według usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego (art. 446 § 2 KC). (…)  przesłanka może obejmować wszystkie potrzeby uprawnionego, których został on pozbawiony w wyniku czynu niedozwolonego, rzeczywiście zaspakajane przez zmarłego, niezależnie od tego czy mieściły się one, czy też wykraczały poza granice usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego w rozumieniu art. 135 KRO ”

---

Podsumowanie

Artykuł 139 KRO jednoznacznie rozstrzyga, że obowiązek alimentacyjny nie przechodzi na spadkobierców. Jednak wymagalne i zasądzone raty alimentacyjne stanowią długi spadkowe, które mogą być dochodzone od spadkobierców zobowiązanego. Tytuł egzekucyjny może być wykonalny tylko w odniesieniu do należności powstałych za życia zobowiązanego. Identyczne zasady stosuje się do należnych alimentów po zmarłym uprawnionym.

---

Lexta Kancelaria Adwokacka zajmuje się sprawami z zakresu prawa rodzinnego, w tym:

• sprawami o alimenty,

• dochodzeniem zaległych alimentów,

• alimentami w sprawach rozwodowych.

Jeśli potrzebujesz pomocy adwokata – zapraszamy do kontaktu:

Adwokat Grzegorz Sarzyński
📍 ul. gen. Władysława Sikorskiego 2, Tarnobrzeg
📍 ul. Długa 26, Nowa Dęba
📞 tel. 880 990 002
📧 grzegorz.sarzynski@adwokatura.pl
🌐 www.lexta.pl

https://www.lexta.pl/smierc-dluznika-alimentacyjnego-dziedziczenie-dlugow-alimentacyjnych-adwokat-tarnobrzeg-nowadeba-sarzynski

Nakaz wypłaty wynagrodzenia małżonka do rąk współmałżonka – analiza art. 28 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego

 Nakaz wypłaty wynagrodzenia małżonka do rąk współmałżonka – analiza art. 28 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego

Art. 28 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej: KRO) umożliwia sądowi – w określonych sytuacjach – ingerencję w sferę majątkową jednego z małżonków, polegającą na nakazaniu wypłaty jego wynagrodzenia lub innych należności bezpośrednio do rąk współmałżonka. Przepis ten ma charakter ochronny, skierowany na zapewnienie bieżącego utrzymania rodziny, gdy jeden z małżonków uchyla się od obowiązku jej wspierania finansowo.

Zgodnie z art. 28 KRO:
„§ 1. Jeżeli jeden z małżonków pozostających we wspólnym pożyciu nie spełnia ciążącego na nim obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, sąd może nakazać, ażeby wynagrodzenie za pracę albo inne należności przypadające temu małżonkowi były w całości lub w części wypłacane do rąk drugiego małżonka.

§ 2. Nakaz, o którym mowa w paragrafie poprzedzającym, zachowuje moc mimo ustania po jego wydaniu wspólnego pożycia małżonków. Sąd może jednak na wniosek każdego z małżonków nakaz ten zmienić albo uchylić.

Przepis ten ma charakter fakultatywny, a jego zastosowanie zależy od indywidualnych okoliczności sprawy. Istotne jest, że dotyczy wyłącznie dochodów zobowiązanego małżonka.

---

Przesłanki zastosowania art. 28 KRO

Dla wydania nakazu wypłaty wynagrodzenia do rąk drugiego małżonka muszą być spełnione dwie przesłanki:

1. Pozostawanie małżonków we wspólnym pożyciu – oznaczające istnienie więzi duchowej, fizycznej i gospodarczej.
2. Niespełnianie przez małżonka obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny – obowiązek ten wynika z art. 27 KRO.

Podkreślić należy, że sam fakt wspólnego zamieszkiwania nie wystarcza, jeżeli brak jest faktycznego współżycia małżeńskiego (więzi duchowej, fizycznej i gospodarczej) – w takiej bowiem sytuacji są już spełnione przesłanki do żądania rozwodu.

---

Zakres nakazu i problematyka językowa

W art. 28 § 1 KRO ustawodawca posłużył się partykułą „albo”, co w języku prawnym ma charakter rozłączny. Tymczasem praktyka i orzecznictwo (por. T. Sokołowski, Wynagrodzenie za pracę i inne zarobki małżonka, s. 233) wskazują na możliwość łącznego objęcia nakazem zarówno wynagrodzenia za pracę, jak i innych należności przypadających małżonkowi. Poprawna wykładnia uwzględnia zatem faktyczną możliwość łącznej wypłaty wynagrodzenia i innych dochodów.

---

Charakter i tryb postępowania

Postępowanie o nakaz wypłaty wynagrodzenia prowadzone jest w trybie nieprocesowym.

Postępowanie wszczęte przed rozwodem ulega zawieszeniu na czas trwania sprawy rozwodowej.

---

Wpływ separacji i ustania pożycia

Przepis art. 28 § 2 KRO przewiduje, że nakaz wypłaty zachowuje moc nawet po ustaniu wspólnego pożycia, lecz może zostać zmieniony lub uchylony przez sąd. Nie ma przy tym znaczenia, który z małżonków przyczynił się do ustania pożycia.

Orzeczenie separacji wyłącza możliwość zastosowania art. 28 KRO.

---

Wnioski

Art. 28 KRO stanowi ważny instrument ochrony rodziny, umożliwiając bezzwłoczne zasilenie budżetu domowego środkami, które powinny być do niego kierowane z mocy prawa i obowiązków małżeńskich. Przepis ten ma charakter wyjątkowy wobec ogólnej regulacji z art. 27 KRO, dlatego jego stosowanie wymaga spełnienia dodatkowych przesłanek. W szczególności chodzi o przypadki, gdy – pomimo wspólnego pożycia – jeden z małżonków unika obowiązku finansowego wsparcia rodziny.

Przy wykładni art. 28 KRO należy kierować się jego funkcją ochronną i zasadą dobra rodziny, przy jednoczesnym uwzględnieniu granic tej ingerencji – zwłaszcza w sytuacjach takich jak ustanie pożycia, separacja czy postępowanie upadłościowe.

Potrzebujesz wsparcia w sprawach rodzinnych?
Kancelaria Adwokacka LEXTA – Adwokat Grzegorz Sarzyński świadczy pomoc prawną na terenie całej Polski. Zapraszamy do kontaktu:

📍 Tarnobrzeg, ul. gen. Władysława Sikorskiego 2
📍 Nowa Dęba, ul. Długa 26
📞 880 990 002
🌐 www.lexta.pl

Obowiązki małżeńskie w kontekście rozwodu

 

Obowiązki małżeńskie

Art. 23 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (KRO):
„Małżonkowie mają równe prawa i obowiązki w małżeństwie. Są obowiązani do wspólnego pożycia, do wzajemnej pomocy i wierności oraz do współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli”.

I. Charakter prawny obowiązków małżeńskich

Przepis art. 23 KRO należy do fundamentów regulujących relacje osobiste między małżonkami. Ma charakter bezwzględnie obowiązujący, co oznacza, że nie może być zmieniany przez porozumienie stron – każde takie porozumienie byłoby nieważne z mocy prawa. Pomimo pojawiających się w literaturze prawniczej głosów, które akcentują znaczenie realiów życia codziennego i niekiedy dopuszczają tzw. „pozaprawne porozumienia” małżonków, to nie mogą one prowadzić do modyfikacji modelu prawnego ukształtowanego przez ustawodawcę.

II. Istota obowiązków wynikających z art. 23 KRO

Kodeks rodzinny i opiekuńczy wskazuje cztery zasadnicze obowiązki małżeńskie:

1. Obowiązek wspólnego pożycia

2. Obowiązek wzajemnej pomocy

3. Obowiązek wierności

4. Obowiązek współdziałania dla dobra rodziny

1. Obowiązek wspólnego pożycia

Wspólne pożycie obejmuje więź:

• psychiczną – wzajemne zrozumienie, szacunek, wsparcie emocjonalne;

• fizyczną – wspólne zamieszkiwanie, życie intymne;

• gospodarczą – wspólne prowadzenie gospodarstwa domowego.

Wspólne zamieszkiwanie nie zawsze jest możliwe (np. praca za granicą), ale nieprzerwane utrzymywanie pozostałych więzi może świadczyć o dalszym istnieniu pożycia małżeńskiego.

W sytuacji gdy wszystkie te trzy więzi zostaną zerwane i rozpad jest trwały można mówić o spełnieniu przesłanek do rozwiązania małżeństwa przez rozwód (chyba że np. dobro dzieci małoletnich stać będzie na przeszkodzie).

2. Obowiązek wzajemnej pomocy

Małżonkowie są zobowiązani do nieodpłatnego wspierania się – zarówno materialnie, jak i emocjonalnie. Pomoc ta może przybierać formę okazjonalnego wsparcia w pracy zawodowej współmałżonka czy opieki w chorobie. Niekiedy obowiązek ten nabiera szczególnego znaczenia, np. w sytuacjach kryzysowych dla rodziny.

3. Obowiązek wierności

Wierność małżeńska nie ogranicza się wyłącznie do relacji seksualnej. Naruszeniem tego obowiązku może być również nawiązanie głębokiej relacji emocjonalnej z osobą trzecią, czy też stwarzanie pozorów niewierności. Wierność obejmuje również lojalność i uczciwość wobec współmałżonka.

4. Obowiązek współdziałania dla dobra rodziny

Założenie rodziny jest skutkiem zawarcia małżeństwa. Współdziałanie dla jej dobra oznacza m.in. wspólne podejmowanie decyzji, wspieranie dzieci (również z poprzednich związków), a także lojalność w sprawach finansowych i życiowych. Dobro rodziny jest kluczową wartością chronioną przez prawo rodzinne.

III. Sankcje za naruszenie obowiązków

Przepisy KRO nie przewidują bezpośrednich sankcji za naruszenie obowiązków z art. 23. Nie jest możliwe, by małżonek dochodził na drodze sądowej przymuszenia drugiego do współżycia czy wspólnego zamieszkiwania – byłoby to sprzeczne z konstytucyjną ochroną wolności osobistej.

Nie oznacza to jednak, że obowiązki te są pozbawione znaczenia prawnego. Ich uporczywe naruszanie może stanowić przesłankę rozwodu – o ile prowadzi do trwałego i zupełnego rozkładu pożycia. Niewierność, porzucenie wspólnego mieszkania czy brak zaangażowania w sprawy rodzinne mogą być podstawą orzeczenia rozwodu z ustalaniem winy jednego z małżonków.

IV. Rodzina w rozumieniu art. 23 KRO

Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem, rodziną założoną przez małżonków są nie tylko oni sami, ale również dzieci – zarówno wspólne, jak i dzieci z poprzednich związków, jeśli wychowują się we wspólnym gospodarstwie domowym. Pomimo że rodzina nie ma osobowości prawnej, to w sferze prawa prywatnego podlega ochronie jako dobro prawne.

V. Podsumowanie

Obowiązki małżeńskie wskazane w art. 23 KRO stanowią fundament prawny relacji rodzinnych. Pomimo braku sankcji bezpośrednich, ich znaczenie jest ogromne zarówno na płaszczyźnie prawnej, jak i społecznej. Wspólne pożycie, wierność, wzajemna pomoc i troska o rodzinę budują trwały związek – zgodnie z wartościami chronionymi przez Konstytucję RP i Kodeks rodzinny i opiekuńczy. W razie ich naruszenia, sądy mogą – przy spełnieniu przesłanek – orzec rozwód, separację lub inne środki ochrony małżonka i rodziny.

W razie problemów rodzinnych, trudności w małżeństwie czy potrzeby wszczęcia sprawy o rozwód – zarówno z orzekaniem, jak i bez orzekania o winie – warto skorzystać z profesjonalnej pomocy prawnej. LEXTA Kancelaria Adwokacka Adwokat Grzegorz Sarzyński świadczy kompleksową pomoc w sprawach rodzinnych, w tym w zakresie rozwodów, alimentów, separacji czy kontaktów z dziećmi. Zapraszamy do Kancelarii w Tarnobrzegu przy ul. Sikorskiego 2 oraz w Nowej Dębie przy ul. Długiej 26.
Więcej informacji: www.lexta.pl
Tel. 880 990 002

Przymusowe leczenie alkoholizmu – jak wygląda procedura i jak pomóc osobie uzależnionej od alkoholu?

 

Przymusowe leczenie alkoholizmu – jak wygląda procedura i jak pomóc rodzinie?

W polskim prawie istnieje możliwość skierowania osoby nadużywającej alkoholu na leczenie odwykowe wbrew jej woli. Dotyczy to sytuacji, gdy picie alkoholu powoduje poważne problemy w rodzinie, wpływa negatywnie na dzieci, a także gdy osoba taka nie wywiązuje się ze swoich obowiązków rodzinnych lub zakłóca porządek publiczny.

Kiedy możliwe jest przymusowe leczenie alkoholika?

Zgodnie z art. 24 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. 1982 Nr 35, poz. 230):

„Osoby, które w związku z nadużywaniem alkoholu powodują rozkład życia rodzinnego, demoralizację małoletnich, uchylają się od obowiązku zaspokajania potrzeb rodziny albo systematycznie zakłócają spokój lub porządek publiczny, kieruje się na badanie przez biegłego w celu wydania opinii w przedmiocie uzależnienia od alkoholu i wskazania rodzaju zakładu leczniczego.”

Oznacza to, że jeśli alkoholizm jednej osoby niszczy życie rodzinne, można rozpocząć procedurę przymusowego leczenia.

Kto może złożyć wniosek?

Postępowanie wszczyna prokurator lub gminna komisja rozwiązywania problemów alkoholowych. Właściwość organu wynika z miejsca zamieszkania lub pobytu osoby nadużywającej alkoholu). Komisja może zadziałać na wniosek bliskich lub z własnej inicjatywy, gdy jej członkowie dowiedzą się o problemie alkoholowym.

Jeśli komisja uzna, że dana osoba rzeczywiście może być uzależniona, skieruje ją na badanie do biegłego sądowego „ celu wydania opinii w przedmiocie uzależnienia od alkoholu i wskazania rodzaju zakładu leczniczego”. Po uzyskaniu opinii medycznej sprawa może trafić do sądu, jeśli biegły stwierdzi, że faktycznie uzależnienie występuje i jest potrzeba leczenia.

Jak wygląda postępowanie sądowe?

Sąd rejonowy (właściwy dla miejsca zamieszkania osoby uzależnionej) rozpatruje sprawę w trybie nieprocesowym, co oznacza, że nie jest potrzebny pozew, a jedynie wniosek (prokuratora lub gminnej komisji) i opinia biegłego (jeżeli opinia została przeprowadzona)

Sąd może:

• zobowiązać osobę uzależnioną do leczenia w zakładzie stacjonarnym (np. ośrodek leczenia uzależnień) lub niestacjonarnym (np. leczenie ambulatoryjne), przy czym wniosek powinien być rozpoznany na rozprawie (a więc nie na posiedzeniu niejawnym, która powinna się odbyć w ciągu miesiąca od wpływu wniosku do sądu,

• zlecić opinię biegłego jeśli nie była ona przeprowadzona, a nawet zarządzić obserwację psychiatryczną w szpitalu (do 2 tygodni a wyjątkowych przypadkach nawet do 6 tygodni) przed wydaniem końcowego rozstrzygnięcia, po wysłuchaniu osoby uzależnionej,

• zarządzić przymusowe doprowadzenie osoby przez Policję,

• zlecić wywiad środowiskowy przeprowadzany przez kuratora sądowego „w celu ustalenia okoliczności wskazujących na nadużywanie alkoholu przez osobę, której postępowanie dotyczy, oraz zakłócania przez nią spokoju lub porządku publicznego, a także jej relacji w rodzinie, zachowania się w stosunku do małoletnich i stosunku do pracy”,

• ustanowić kuratora sądowego, który będzie kontrolować realizację leczenia i pomagać w jego przebiegu.

Ile trwa leczenie?

Obowiązek poddania się leczeniu trwa tak długo, jak tego wymaga cel leczenia, nie dłużej jednak niż 2 lata.

Czy warto korzystać z pomocy adwokata?

Postępowanie o przymusowe leczenie odwykowe, mimo że prowadzone w trybie nieprocesowym, dotyczy bardzo delikatnych spraw rodzinnych i często bywa emocjonalnie obciążające. Prawidłowe przygotowanie wniosku, dokumentacji oraz reprezentowanie interesów rodziny przed sądem wymaga doświadczenia i znajomości procedur.

W takich sprawach warto powierzyć swoją sprawę kancelarii adwokackiej, która ma praktykę w sprawach rodzinnych, w tym dotyczących przymusowego leczenia alkoholizmu.

---

Kancelaria Adwokacka LEXTA w Tarnobrzegu specjalizuje się w sprawach rodzinnych, w tym w postępowaniach o przymusowe leczenie odwykowe. Nasz zespół adwokatów i prawników świadczy pomoc prawną na terenie całej Polski.

Nadmienić należy, że gdyby miało dość do sprawy rozwodowej z osobą, która jest uzależniona od alkoholu to fakt zainicjowania przez drugiego małżonka sprawy o skierowanie na leczenie przymusowe ma duże znaczenie dla wykazania, że starał się on pomóc małżonkowi uzależnionemu w walce z nałogiem. Opinia biegłego z tej sprawy będzie miała także duże znaczenie dowodowe w sprawie rozwodowej, bo w praktyce niemożliwym będzie wykazywanie przez pozwanego, że spożywał alkohol „okazjonalnie” i że nie był uzależniony.

Dane kontaktowe:

adwokat Grzegorz Sarzyński

📍 Tarnobrzeg, ul. gen. Władysława Sikorskiego 2
📍 Nowa Dęba, ul. Długa 26
📞 Tel.: 880 990 002
🌐 www.lexta.pl

Prowadzimy rozprawy sądowe w sprawach rodzinnych na terenie całego kraju. Skontaktuj się z nami, jeśli potrzebujesz pomocy w sprawach rodzinnych.

Zasady dokonywania zmian nazwiska dziecka (zgoda drugiego rodzica, a brak tej zgody)

Czy można zmienić nazwisko dziecka bez zgody drugiego rodzica?

Streszczenie artykułu:

Do zmiany nazwiska dziecka:

1. zgoda rodzica pozbawionego władzy rodzicielskiej nie jest potrzebna,

2. zgoda rodzica którego władza rodzicielska jest ograniczona zależy przede wszystkim od zakresu tego ograniczenia, jednak w tym przypadku sytuacja nie jest jednoznaczna (szczegóły w artykule),

3. jeśli oboje rodzice posiadają władzę rodzicielską wówczas ich stanowiska co do zmiany nazwiska muszą być zgodne. W razie braku zgody sprawę rozstrzyga sąd opiekuńczy na wniosek jednego z rodziców (w praktyce na wniosek tego z rodziców, który dokonać chce zmiany nazwiska dziecka),

4. w każdym jednak przypadku podstawą zmiany nazwiska muszą być „ważne powody”.

W pierwszej kolejności przywołać należy kilka przepisów ustawy o zmianie imienia i nazwiska z dnia 17 października 2008 r.  Dz.U. 2008 Nr 220, poz. 1414

Art. 4

1. Zmiany imienia lub nazwiska można dokonać wyłącznie z ważnych powodów, w szczególności gdy dotyczą zmiany:

1)

 imienia lub nazwiska ośmieszającego albo nielicującego z godnością człowieka;

2)

 na imię lub nazwisko używane;

3)

 na imię lub nazwisko, które zostało bezprawnie zmienione;

4)

 na imię lub nazwisko noszone zgodnie z przepisami prawa państwa, którego obywatelstwo również się posiada.

Zwrot „w szczególności” oznacza, że pkt. 1-4 mają charakter przykładowy, że te przesłanki już ustawodawca uznał za ważne. Nie oznacza to jednak, że inne powody, niewymienione w tych punktach nie mogą być podstawą zmiany imienia lub nazwiska. Mogą, pod warunkiem że rodzic wykaże że wskazywany powód jest ważny i ocenę taką podzieli kierownik Urzędu Stanu Cywilnego.

Przepis powyższy stanowi zasadę ogólną. W sytuacji gdy oboje rodzice mają pełną władzę rodzicielską wówczas oboje muszą złożyć wniosek o zmianę imienia lub nazwiska. Co jednak w sytuacji gdy drugi rodzic jest pozbawiony (całkowicie) władzy rodzicielskiej?

Odpowiedź na to pytanie jest wskazany w ustawie, choć nie wprost a w art. art. 8 ust. 2 i 3 w zw. z art. 9 ust. 2 ustawy o zmianie imienia i nazwiska :

Art. 8

1. Zmiana nazwiska obojga rodziców rozciąga się na małoletnie dzieci i na dzieci, które zrodzą się z tego małżeństwa.

2. Zmiana nazwiska lub nazwiska rodowego jednego z rodziców rozciąga się na małoletnie dzieci i na dzieci, które pochodzą od tych samych rodziców, pod warunkiem że drugi z rodziców wyraził na to zgodę, chyba że nie ma on pełnej zdolności do czynności prawnych lub jest pozbawiony władzy rodzicielskiej albo nie żyje. Jeżeli w chwili zmiany nazwiska dziecko ukończyło 13 lat, do zmiany nazwiska dziecka jest potrzebne także wyrażenie zgody przez dziecko.

3. W przypadku braku porozumienia między rodzicami dziecka każde z nich może zwrócić się do sądu opiekuńczego o wyrażenie zgody na zmianę nazwiska dziecka.

4. Zgodę na zmianę nazwiska dziecko wyraża osobiście do protokołu przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego albo jego zastępcą lub na piśmie utrwalonym w postaci papierowej, opatrzonym podpisem własnoręcznym, poświadczonym za zgodność podpisu przez notariusza. Dzieci zamieszkałe poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej mogą wyrazić zgodę za pośrednictwem konsula Rzeczypospolitej Polskiej.

5. Rodzic wyraża zgodę na zmianę nazwiska dziecka osobiście do protokołu przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego albo jego zastępcą lub na piśmie utrwalonym w postaci papierowej, opatrzonym podpisem własnoręcznym, poświadczonym za zgodność podpisu przez notariusza lub na piśmie utrwalonym w postaci elektronicznej, opatrzonym kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym. Osoby zamieszkałe poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej mogą wyrazić zgodę za pośrednictwem konsula Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 9 [Zmiana na wniosek]

1. Zmiana imienia lub nazwiska następuje na wniosek osoby ubiegającej się o zmianę, zwanej dalej ,,wnioskodawcą''.

2. Zmiana imienia lub nazwiska małoletniego dziecka następuje na wniosek przedstawiciela ustawowego dziecka. Przepisy art. 8 ust. 2-5 stosuje się odpowiednio.

Jeśli zatem rodzic pozbawiony jest władzy rodzicielskiej, wówczas jego zgoda nie jest potrzebna.

Najciekawsza jest jednak sytuacja, gdy rodzic nie został pozbawiony władzy rodzicielskiej, a jedynie została mu ona ograniczona. Tu wszystko zależy od zakresu ograniczenia oraz praktyki administracyjnej i sądowej na danym obszarze. Niestety nie da się więc jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie czy w razie ograniczenia władzy rodzicielskiej jednego z rodziców jego zgoda jest potrzebna do zmiany nazwiska dziecia..

Przywołam kilka orzeczeń sądów administracyjnych:

I. Postępowanie w sprawie zmiany imion osoby małoletniej - zgoda drugiego rodzica -

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 20 grudnia 2022 r., II OSK 2306/21

Teza

Organ administracji publicznej nie może żądać od strony wnioskującej o zmianę imienia dziecka przedstawienia orzeczenia zastępującego zgodę drugiego z rodziców (art. 97 § 2 KRO), w sytuacji, w której w obrocie prawnym funkcjonuje prawomocne orzeczenie właściwego w sprawie sądu rodzinnego, zgodnie z którym zgoda taka, w realiach danej sprawy, nie jest wymagana z uwagi na uprzednie ograniczenie władzy rodzicielskiej tego rodzica. W przeciwnym razie, strona wnioskująca o dokonanie zmiany imienia dziecka pozbawiona byłaby skutecznej ochrony prawnej, albowiem w obrocie prawnym funkcjonowałyby sprzeczne rozstrzygnięcia co do kwestii, czy zgoda ojca dziecka na zmianę imion jest wymagana w kontekście treści postanowienia sądu rodzinnego ograniczającego jego władzę rodzicielską. Zarazem też brak wymogu uzyskania orzeczenia sądu rodzinnego zastępującego zgodę ojca na zmianę imion małoletniej, nie skutkuje tym, że ojciec, którego nie pozbawiono władzy rodzicielskiej, nie ma prawa występować w charakterze strony w postępowaniu administracyjnym dotyczącym zmiany imion córki.

Z treści uzasadnienia:

Zagadnienie, czy w razie ograniczenia na mocy orzeczenia sądu rodzinnego władzy rodzicielskiej jednego z rodziców poprzez wskazanie istotnych spraw dziecka, w których rodzic ten może współdecydować z drugim z rodziców, zgoda tego rodzica na zmianę imienia dziecka jest niezbędna w świetle art. 9 ust. 1 i 2 oraz 8 ust. 2-5 u.z.i.n., nie zostało jednoznacznie rozstrzygnięte przez ustawodawcę. Chodzi o to, czy wskazanie w tych przepisach ustawy o zmianie imienia i nazwiska na instytucję pozbawienia władzy rodzicielskiej, a nie również na instytucję ograniczenia tej władzy, oznacza per se, że zakres ograniczenia tej władzy w postanowieniu sądu rodzinnego (art. 107 § 2 KRO) jest bez znaczenia dla oceny, czy zgoda drugiego z rodziców na zmianę imienia dziecka jest wymagana. Trzeba zauważyć, że zagadnienie to budziło już wątpliwości interpretacyjne na gruncie analogicznych regulacji zawartych w art. 5 i art. 7 ustawy z dnia 15 listopada 1956 r. o zmianie imion i nazwisk (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 233, poz. 1992 z późn. zm.). Te wątpliwości interpretacyjne były przyczyną podjęcia przez Sąd Najwyższy uchwały z 13 lipca 1987 r. (III CZP 40/87, OSNC 1988, nr 11, poz. 154), na którą to uchwałę w skardze kasacyjnej powołuje się Wojewoda. Zgodnie z tą uchwałą, "na zmianę nazwiska dziecka w trybie administracyjnym potrzebna jest zgoda ojca mimo ograniczenia jego władzy rodzicielskiej bez względu na zakres obowiązków i uprawnień określonych w wyroku rozwodowym w trybie art. 58 § 1 zdanie drugie KRO.". Równocześnie należy zauważyć, że w piśmiennictwie z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego można również spotkać głosy krytyczne wobec tej uchwały (zob. np. J. Słyk, w: Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, pod red. K. Osajdy, 9 wyd., Warszawa 2022, tezy 18 i 19 do art. 97). Co więcej, pogląd wyrażony w uchwale III CZP 40/87 nie może być uznany za jednolicie stosowany przez sądy rodzinne (zob. np. postanowienie Sądu Okręgowy w Zielonej Górze z 28 maja 2019 r., sygn. akt VI Ca 212/19, przywołane w uzasadnieniu nieprawomocnego wyroku WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 24 listopada 2021 r., sygn. akt II SA/Go 412/21, CBOSA).

Dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy decydujące znaczenie miało jednak to, że w obrocie prawnym, na dzień orzekania przez organy administracji publicznej, pozostawało prawomocne postanowienie Sądu Rejonowego dla Krakowa-Nowej Huty z 6 września 2019 r., sygn. akt III Nsm 761/18/N (k. 146-146 akt administracyjnych). Na mocy tego orzeczenia oddalono wniosek matki skarżącej o rozstrzygnięcie, w trybie art. 97 § 2 KRO, o istotnej sprawie skarżącej poprzez wydanie orzeczenia zastępującego zgodę ojca na zmianę imion skarżącej. Powodem oddalenia tego wniosku przez sąd rodzinny było przyjęcie, że matka skarżącej nie potrzebuje zgody jej ojca na wystąpienie do kierownika urzędu stanu cywilnego o zmianę imienia córki, ponieważ ojciec skarżącej, na mocy prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego dla Krakowa-Nowej Huty z 30 listopada 2017 r., sygn. akt III Nsm 157/15/N, nie jest uprawniony do wyrażania zgody na zmianę imienia córki. W tym miejscu należy przypomnieć, że zgodnie z art. 365 § 1 KPC, orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Na tle tego przepisu procedury cywilnej wskazuje się, że wynikająca z niego prawomocność materialna orzeczeń obejmuje nakaz przyjmowania, że w danej sytuacji stan prawny przedstawia się tak, jak to wynika z zawartego w orzeczeniu rozstrzygnięcia.

II. Zmiana nazwiska dziecka ze względu na ograniczenie władzy rodzicielskiej

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp. z dnia 19 grudnia 2019 r., II SA/Go 701/19

Teza

Ograniczenie władzy rodzicielskiej nie może iść tak daleko, aby stało się równoznaczne z jej pozbawieniem, nie ma ono bowiem charakteru penalnego. Dopiero ostateczne odebranie atrybutów władzy rodzicielskiej w całości, tj. pozbawienie władzy rodzicielskiej, uzasadnia skorzystanie z wyjątku przewidzianego w art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 17 października 2008 r. o zmianie imienia i nazwiska (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 10).

Wniosek został złożony przez matkę, która złożyła postanowienie, że władza rodzicielska ojca została ograniczona do prawa informowania się o stanie zdrowia, rozwoju i edukacji małoletniego.

Z uzasadnienia:

W ocenie WSA nawet znaczne, co w niniejszej sprawie ma miejsce, ograniczenie władzy rodzicielskiej nie oznacza pozbawienia władzy rodzicielskiej. Tym samym WSA podziela stanowisko wyrażone w uzasadnieniu uchwały Sądu Najwyższego z 13 lipca 1987 r., sygn. akt III CZP 40/87 (zgodnie z którą na zmianę nazwiska dziecka w trybie administracyjnym potrzebna jest zgoda ojca mimo ograniczenia jego władzy rodzicielskiej bez względu na zakres obowiązków i uprawnień określonych w wyroku rozwodowym w trybie art. 58 § 1 zdanie 2 KRO), iż ograniczenie władzy rodzicielskiej nie może iść tak daleko, aby stało się równoznaczne z jej pozbawieniem, nie ma ono bowiem charakteru penalnego. Wobec powyższego - zdaniem WSA - zakres obowiązków i uprawnień określony w ww. postanowieniu nie może mieć wpływu na uprawnienia skarżącego jako ojca i decydowanie w kwestiach wykraczających poza sferę typowych decyzji dotyczących dziecka a do takich ogólnych spraw wynikających z prawa podmiotowego zaliczyć należy zmianę nazwiska dziecka a co za tym idzie posiadanie legitymacji strony w postępowaniu administracyjnym w przedmiocie zmiany jego nazwiska, prowadzonym w oparciu o przepisy u.z.i.n.

Słuszne jest zatem stanowisko skarżącego wyrażone w uzasadnieniu skargi, że dopiero ostateczne odebranie atrybutów władzy rodzicielskiej w całości, tj. pozbawienie władzy rodzicielskiej, uzasadnia skorzystanie z wyjątku przewidzianego w art. 8 ust. 2 u.z.i.n.

III. Zmiana nazwiska małoletniego - zgoda drugiego rodzica w kontekście zakresu ograniczenia mu władzy rodzicielskiej; uznaniowy charakter decyzji

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 27 września 2023 r. II OSK 979/22

Teza

1. Zgoda ojca na zmianę nazwiska syna nie jest wymagana w kontekście treści prawomocnego postanowienia ograniczającego władzę rodzicielską ojca dziecka.

2. Przepis art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 17 października 2008 r. o zmianie imienia i nazwiska zawiera otwarty katalog przyczyn, z których możliwa jest zmiana nazwiska, a decyzja organu administracji publicznej w tym zakresie oparta jest na uznaniu administracyjnym.

Z uzasadnienia:

Wbrew twierdzeniom skargi kasacyjnej skarżący - ojciec małoletniego nie jest uprawnionym do współdecydowania o zmianie nazwiska swojego syna. Jak wynika z akt sprawy skarżący nie został pozbawiony władzy rodzicielskiej, lecz w wyniku orzeczenia sądu rodzinnego władza ta została ograniczona. Co prawda, w świetle art. 9 ust. 1 i 2 oraz art. 8 ust. 2-5 u.z.i.n., nie zostało jednoznacznie rozstrzygnięte przez ustawodawcę, czy w razie ograniczenia na mocy orzeczenia sądu rodzinnego władzy rodzicielskiej jednego z rodziców, zgoda rodzica, któremu ograniczono władzę rodzicielską na zmianę imienia dziecka jest niezbędna. Zagadnienie to budziło już wątpliwości interpretacyjne na gruncie analogicznych regulacji zawartych w art. 5 i art. 7 ustawy z dnia 15 listopada 1956 r. o zmianie imion i nazwisk (Dz.U. z 2005 r. Nr 233, poz. 1992 ze zm.). Te wątpliwości interpretacyjne były przyczyną podjęcia przez Sąd Najwyższy uchwały z 13 lipca 1987 r. (III CZP 40/87, OSNC 1988, nr 11, poz. 154), na którą to uchwałę w skardze kasacyjnej powołuje się Wojewoda. Zgodnie z tą uchwałą, "na zmianę nazwiska dziecka w trybie administracyjnym potrzebna jest zgoda ojca mimo ograniczenia jego władzy rodzicielskiej bez względu na zakres obowiązków i uprawnień określonych w wyroku rozwodowym w trybie art. 58 § 1 zdanie drugie KRO.". Równocześnie należy zauważyć, że w piśmiennictwie z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego można również spotkać głosy krytyczne wobec tej uchwały (zob. np. J. Słyk, w: Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, pod red. K. Osajdy, 9 wyd., Warszawa 2022, tezy 18 i 19 do art. 97). Co więcej, pogląd wyrażony w uchwale III CZP 40/87 nie może być uznany za jednolicie stosowany przez sądy rodzinne (zob. np. postanowienie Sądu Okręgowy (...) z (...) maja 2019 r., sygn. akt (...), przywołane w uzasadnieniu nieprawomocnego wyroku WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 24 listopada 2021 r., sygn. akt II SA/Go 412/21, CBOSA).

W tych warunkach prawnych i faktycznych niniejszej sprawy Sąd I instancji trafnie powołał się na postanowienie Sądu Okręgowego (...) z dnia (...) maja 2019 r., sygn. akt (...), o oddaleniu apelacji M. K. od postanowienia Sądu Rejonowego (...) z dnia (...) grudnia 2018 r., sygn. akt (...), wydanego w sprawie o rozstrzygnięcie istotnej sprawy małoletniego L. R. dotyczącej zmiany jego nazwiska. Sąd Okręgowy w swoim orzeczeniu wskazał, że na mocy postanowienia Sądu Rejonowego (...) z dnia (...) marca 2016 r., sygn. akt (...), władza rodzicielska R. R. nad małoletnim L. została ograniczona do prawa informowania się o stanie zdrowia, rozwoju, edukacji małoletniego. Tym samym wyłączone zostało m.in. prawo do decydowania o noszonym przez syna nazwisku. W tej kwestii prawo decydowania pozostawiono wyłącznie wnioskodawczyni. Nie zachodzi zatem prawna konieczność rozstrzygnięcia kwestii przez sąd w trybie art. 97 KRO.

(...)

Dlatego zarzuty skargi kasacyjnej naruszenia art. 8 ust. 2 w zw. z art. 9 ust. 2 u.z.i.n. oraz art. 8 ust. 3 u.z.i.n. nie zawierają usprawiedliwionych podstaw. Dla tej oceny nie ma zaś znaczenia to, że matka dziecka nie posiadała formalnie zastępczej zgody sądu opiekuńczego na dokonanie czynności zmiany nazwiska dziecka, ponieważ w świetle wiążącego ww. prawomocnego postanowienia Sądu Okręgowego matka dziecka jest uprawniona do samodzielnego decydowania o nazwisku noszonym przez małoletniego i z wnioskiem o zmianę nazwiska powinna wystąpić do właściwego urzędu cywilnego, co właśnie - uczyniła w niniejszej sprawie, w której została wydana zaskarżona decyzja o wyrażeniu zgody na zmianę nazwiska dziecka.

Zachęcam do kontaktu w sprawach rodzinnych (rozwody, alimenty, władza rodzicielska, kontakty z dzieckiem , zagrożenie obowiązkiem zapłaty za utrudnianie kontaktów itp.).

LEXTA Kancelaria Adwokacka Adwokat Grzegorz Sarzyński

ul. Sikorskiego 2, 39-400 Tarnobrzeg

ul. Długa 26, 39-460 Nowa Dęba

www.lexta.pl

tel. 880 990 002

grzegorz.sarzynski@adwokatura.pl