Obowiązki małżeńskie
Art. 23 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (KRO):
„Małżonkowie mają równe prawa i obowiązki w małżeństwie. Są obowiązani do wspólnego pożycia, do wzajemnej pomocy i wierności oraz do współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli”.
I. Charakter prawny obowiązków małżeńskich
Przepis art. 23 KRO należy do fundamentów regulujących relacje osobiste między małżonkami. Ma charakter bezwzględnie obowiązujący, co oznacza, że nie może być zmieniany przez porozumienie stron – każde takie porozumienie byłoby nieważne z mocy prawa. Pomimo pojawiających się w literaturze prawniczej głosów, które akcentują znaczenie realiów życia codziennego i niekiedy dopuszczają tzw. „pozaprawne porozumienia” małżonków, to nie mogą one prowadzić do modyfikacji modelu prawnego ukształtowanego przez ustawodawcę.
II. Istota obowiązków wynikających z art. 23 KRO
Kodeks rodzinny i opiekuńczy wskazuje cztery zasadnicze obowiązki małżeńskie:
Obowiązek wspólnego pożycia
Obowiązek wzajemnej pomocy
Obowiązek wierności
Obowiązek współdziałania dla dobra rodziny
1. Obowiązek wspólnego pożycia
Wspólne pożycie obejmuje więź:
psychiczną – wzajemne zrozumienie, szacunek, wsparcie emocjonalne;
fizyczną – wspólne zamieszkiwanie, życie intymne;
gospodarczą – wspólne prowadzenie gospodarstwa domowego.
Wspólne zamieszkiwanie nie zawsze jest możliwe (np. praca za granicą), ale nieprzerwane utrzymywanie pozostałych więzi może świadczyć o dalszym istnieniu pożycia małżeńskiego.
W sytuacji gdy wszystkie te trzy więzi zostaną zerwane i rozpad jest trwały można mówić o spełnieniu przesłanek do rozwiązania małżeństwa przez rozwód (chyba że np. dobro dzieci małoletnich stać będzie na przeszkodzie).
2. Obowiązek wzajemnej pomocy
Małżonkowie są zobowiązani do nieodpłatnego wspierania się – zarówno materialnie, jak i emocjonalnie. Pomoc ta może przybierać formę okazjonalnego wsparcia w pracy zawodowej współmałżonka czy opieki w chorobie. Niekiedy obowiązek ten nabiera szczególnego znaczenia, np. w sytuacjach kryzysowych dla rodziny.
3. Obowiązek wierności
Wierność małżeńska nie ogranicza się wyłącznie do relacji seksualnej. Naruszeniem tego obowiązku może być również nawiązanie głębokiej relacji emocjonalnej z osobą trzecią, czy też stwarzanie pozorów niewierności. Wierność obejmuje również lojalność i uczciwość wobec współmałżonka.
4. Obowiązek współdziałania dla dobra rodziny
Założenie rodziny jest skutkiem zawarcia małżeństwa. Współdziałanie dla jej dobra oznacza m.in. wspólne podejmowanie decyzji, wspieranie dzieci (również z poprzednich związków), a także lojalność w sprawach finansowych i życiowych. Dobro rodziny jest kluczową wartością chronioną przez prawo rodzinne.
III. Sankcje za naruszenie obowiązków
Przepisy KRO nie przewidują bezpośrednich sankcji za naruszenie obowiązków z art. 23. Nie jest możliwe, by małżonek dochodził na drodze sądowej przymuszenia drugiego do współżycia czy wspólnego zamieszkiwania – byłoby to sprzeczne z konstytucyjną ochroną wolności osobistej.
Nie oznacza to jednak, że obowiązki te są pozbawione znaczenia prawnego. Ich uporczywe naruszanie może stanowić przesłankę rozwodu – o ile prowadzi do trwałego i zupełnego rozkładu pożycia. Niewierność, porzucenie wspólnego mieszkania czy brak zaangażowania w sprawy rodzinne mogą być podstawą orzeczenia rozwodu z ustalaniem winy jednego z małżonków.
IV. Rodzina w rozumieniu art. 23 KRO
Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem, rodziną założoną przez małżonków są nie tylko oni sami, ale również dzieci – zarówno wspólne, jak i dzieci z poprzednich związków, jeśli wychowują się we wspólnym gospodarstwie domowym. Pomimo że rodzina nie ma osobowości prawnej, to w sferze prawa prywatnego podlega ochronie jako dobro prawne.
V. Podsumowanie
Obowiązki małżeńskie wskazane w art. 23 KRO stanowią fundament prawny relacji rodzinnych. Pomimo braku sankcji bezpośrednich, ich znaczenie jest ogromne zarówno na płaszczyźnie prawnej, jak i społecznej. Wspólne pożycie, wierność, wzajemna pomoc i troska o rodzinę budują trwały związek – zgodnie z wartościami chronionymi przez Konstytucję RP i Kodeks rodzinny i opiekuńczy. W razie ich naruszenia, sądy mogą – przy spełnieniu przesłanek – orzec rozwód, separację lub inne środki ochrony małżonka i rodziny.
W razie problemów
rodzinnych, trudności w małżeństwie czy potrzeby wszczęcia
sprawy o rozwód – zarówno z orzekaniem, jak i bez orzekania o
winie – warto skorzystać z profesjonalnej pomocy prawnej. LEXTA
Kancelaria Adwokacka Adwokat Grzegorz Sarzyński
świadczy kompleksową pomoc w sprawach rodzinnych, w tym w zakresie
rozwodów, alimentów, separacji czy kontaktów z dziećmi.
Zapraszamy do Kancelarii w Tarnobrzegu przy ul. Sikorskiego 2
oraz w Nowej Dębie przy ul. Długiej 26.
Więcej
informacji: www.lexta.pl
Tel.
880 990 002
